GÜNÜMÜZDE İNFÂK İLE RİYÂ İÇ İÇEDİR!

Riyâsız infâk makbûldür, riyâlı infâk bâtıldır!

Yan yana gelmemesi gereken iki sıfat: İnfâk ve riyâ!

Ey Müslüman! Sadaka verirken en iyisinden ver! Verdikten sonra, arkasından bir de Müslüman’a eziyet verme!

Malınla ve paranla kibre kapılıp azgınlaşma! Allah o malı, seni denemek için sana vermiştir. Fakirleri hor görme! Kendini de üstün sanma! İnsanların senden istemesini bekleme. Veren el ol, ama söyleyen dil olma! Sağ elinin verdiğini sol elin bilmesin. Yani verdiklerini el âleme reklam yapma! Verirken Allah'ın rızâsından başka bir amaç peşinde olma! İstemek, takvâ sahiplerinin sıfatı değildir. İstemeyenlere karşı sorumluğunun yok sanma! Peygamberimiz bizlere her şeyi Allah'tan istememizi emretmiştir. Hatta ayakkabımızın bağını bile!

Enes b. Mâlik'ten rivâyet edildiğine göre, Rasûlullah aleyhisselâm şöyle buyurmuştur: "Sizden herkes bütün ihtiyaçlarını Rabbinden istesin. Hatta kopan ayakkabı bağını bile." (Tirmizî, Deavât, 140, No: 3604j)

Yaptığı infâkın boşa gitmesini istemeyen Müslümanlar, yaptığı infâka icâbet eden kimsenin başına kakmaktan ve başkaları duysun diye, yaptığı infâkı söyleyerek, infâka icâbet eden Müslüman’a eziyet vermekten sakınsınlar!

Bu davranış riyâkârlıktır. Riyâ da küçük şirktir. Yani büyük günahların en büyüğüdür. Riyâ; kebâir ile şirk arasında bir menzilede yer alır!

İnfâkınıza icâbet eden kardeşlerinize eziyet etmeyin!

Bir kimse, birisine yaptığı infâkı sağda solda söyleyerek ya da iyiliğe icâbet eden kimsenin bulunduğu ortamlarda dile getirerek, o Müslümanın onurunu kırarsa ve ona eziyet verirse ne mi olur?

Buyurun, Allah Sübhânehu ve Teâlâ'nın Kelâmına kulak verelim:

"Ey iman edenler! İnsanlara gösteriş olsun diye malını infâk eden, Allah’a ve âhiret gününe inanmayan kimse gibi; sadakalarınızı başa kakmak ve eziyet etmek sûretiyle boşa çıkarmayın. Onun (gibilerin) durumu, üzerinde biraz toprak bulunan kayaya benzer ki, ona şiddetli bir yağmur isâbet edince onu düz bir taş olarak bırakır. Onlar kazandıklarından hiçbir şeye sahip olamazlar. Allah, kâfirler topluluğuna hidâyet vermez." (Bakara: 264)

Dura dura okuyalım:

"Ey iman edenler! Sadakalarınızı başa kakmakla ve eziyet vermekle boşa çıkarmayın…”

Verdiği bir sadakayı, bir infâkı başkalarına duyurma hevesi uğruna, infâk ettiği kişiyi üzen ve ona eziyet eden kimse verdiği sadakanın sevabını iptal etmiş olur...

Rabbimiz ne tür bir infâktan râzı olduğunu şu şekilde haber vermektedir:

"Mallarını Allah yolunda infâk edip de sonra verdiklerinin arkasından başa kakmayan ve eziyet etmeyenlerin Rabbleri katında mükâfâtları vardır. Onlara hiçbir korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir." (Bakara: 262)

Bu şartlara uymadan verilen sadakadan, güzel söz ve bağışlama daha hayırlıdır:

"Güzel bir söz ve bağışlama, arkasından eziyet gelen bir sadakadan daha hayırlıdır. Allah hiçbir şeye ihtiyacı olmayandır, Halîm (cezalandırmada aceleci değil)dir." (Bakara: 263)

Rabbimiz bizlere nelerden ve nasıl infâk etmemiz gerektiğini şöylece öğretir:

"Ey iman edenler! Kazandıklarınızın en güzellerinden ve sizin için yerden çıkardıklarımızdan infâk edin. Göz yummadan alamayacağınız kötü malı infâk etmeye kalkışmayın. Biliniz ki Allah zengindir (sizin infâkınıza muhtaç değildir), övgüye layık olandır." (Bakara: 267)

Malın kötüsünden vermek, Kâbil ve onun emsâlinin sıfatıdır. Hâbil ve onun takipçileri de mallarının en iyisinden verirler.

Başka bir Âyette de Allah'ın rızâsına ulaşmanın yolu; sevdiğimiz tüm dünya imkânlarından infâk etmeye bağlanmıştır:

"Sevdiğiniz şeylerden infâk etmedikçe Birre ulaşamazsınız." (Âl-i İmrân: 92)

Birr (iyilik); bütün hayırların kemâl noktası, Allah'ın rızâsı, O'nun cenneti demektir. Bakara: 177. Âyete göre, Birr (iyilik); iman, amel ve ahlâk açısından en güzel bir hayatı yaşamak anlamına gelir.

Bu Âyette "sevdiğiniz şeylerden" ifadesinin anlamı ise; dünyada sevilip bağlanılan, değer verilen maddî ve mânevî tüm imkânlardır. Servet, makam, ilim, beden kuvveti gibi nimetlerin tamamıdır. Allah'ın rızâsına, rahmetine ve cennetine nâil olmak; beğenmediğimiz dünyalıkları Allah için verirken, kendi nefsimize en güzellerini ayırmak değildir. Meyvelerin çürüğünü Allah için vermek, iyilerini satıp para kazanmak iyilik değildir! Malın iyisini tezgâha koyup satmak, kötüsünü de fakirlere dağıtmak iyilikten değildir. Hâşâ, dilenciye sadaka verir gibi Allah için üç beş kuruş vermek ama deste deste paraları çelik kasalar içinde saklamak da iyilik değildir!

İnsan, kendisine verildiğinde yadırgayacağı, burun kıvıracağı, eleştireceği ve ancak göz yumarak alabileceği şeyleri başkalarına vermeye kalkışmamalıdır. İnsanı yaratan ve onun fıtratını en iyi bilen Rabbimiz bu noktayı ne güzel ifade etmiştir:

"...Göz yummadan alamayacağınız kötü malı infâk etmeye kalkışmayın. Biliniz ki Allah zengindir, övgüye lâyık olandır." (Bakara: 267)

Maalesef ki günümüzde muhtaçların ihtiyaçlarını zenginler değil, yine fakir insanlar karşılamaktadırlar. Çünkü zenginlerin psikolojisi, muhtaçları anlamaktan uzak bir hâlet-i rûhiyye’dedir. Bu nedenle ihtiyaç sahibini bir zenginin görmesini beklersek, o ihtiyaç sahibine haksızlık etmiş oluruz. İmkân ölçüsünde her Müslüman kardeşlik mes'ûliyetini taşıyarak hareket etmelidir. İslâm toplumlarında "her şeyi zenginlerden beklememek gerekir" diye bir söz vardı. Câhiliyye toplumlarında o söz değişti. Zenginlerin genelde taşıdıkları sıfata uygun hareket etmedikleri istikâmetinde darb-ı meseller çoğaldı. Biz yine de ihtiyât karînesi ile istisnâları ayrı tutuyoruz...

Küçükken zenginlikten imtihân çok kolay sanırdım. Zira cömertsen, Müslümanlara yakınsan ve bilmediğin konularda ehil kişilerle istişâre edersen; hiçbir problem kalmaz derdim. Allah, kendi yolunda ihlâs ile yapılan tüm amellerimize yedi yüz katına hatta dilerse daha da artırarak kadar karşılık verir; yeter ki veren, Allah için versin diye söylerdim. Ama zaman ilerleyip hayatın içine girdikçe ve tecrübelerimiz arttıkça gördük ki, malın hesabı konusunda pek çok insanın -yarın Allah’ın huzurunda- hesabının çok çetin olacağını anladık. Bir Hadîs-i Şerîf’e göre de, cehenneme atılacak ilk üç kişiden biri gösteriş için infâk eden zengindir. Diğerleri ise, makam ve mevki için ilim öğrenen ve ilmiyle amel etmeyen âlim ile kahramanlık için cihâd ederken şehîd düşen yani öldürülen kimsedir. Bunların tamamının da ortak noktası riyâkârlıktır. Bu kimseler başkalarının övgüsü için yaşamışlardır. Ve o hal üzere ölmüşlerdir. Bu Hadîs’teki uyarılardan, bu üç sınıf insan ders çıkarmalıdır. Zenginler gösterişten ve cimrilikten sakınmalıdırlar. Şükreden ve takvâ sahibi zengin olmalıdırlar. Bir verdiğini bin kez anlatma hastalığını terk etmelidirler. Yoksa o yaptıkları iyilikler boşa gidecektir. Ayrıca günah kazanmak da meselenin öteki boyutu!

Rabbimiz, Kur’ân’da pek çok yerde, kullarını infâk’a teşvik etmiştir. Fakat önemli bir noktaya da dikkat çekmiştir. Hayır yaparken, kalplerin kırılmaması, ihtiyaç sahiplerinin küçümsenmemesi, onlara eziyet edilmemesi, iyiliklerin başa kakılmaması, insanlar görsün diye riyâkârlık yapılmaması ve kibirlenilmemesi gerekmektedir. Aksi takdirde yapılan infâklardan fayda ve sevap beklerken, karşılığında günah ve azaptan başka bir şey elde edilmez!

Rabbimiz bizleri gösteriş hastalığından, şöhret tutkusundan, zenginliğin ve fakirliğin âfetlerinden ve faydasız ilimden muhâfaza etsin.

Yusuf Semmak